Τα περιττά σύννεφα

Tου Σταυρου Τζιμα

KATHIMERINI

Οι δύο πιο σημαντικές συμφωνίες που υπέγραψαν τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα και η Αλβανία παραμένουν μετέωρες. Η μία αφορά τα θαλάσσια σύνορα των δύο χωρών και η άλλη τα νεκροταφεία των Ελλήνων στρατιωτών που σκοτώθηκαν το 1940 στον ελληνοϊταλικό πόλεμο. Υπογράφτηκαν από τις κυβερνήσεις Μπερίσα και Καραμανλή, αλλά δεν έχουν επικυρωθεί ακόμη από το αλβανικό Κοινοβούλιο.

Mολονότι οι υπογραφές μπήκαν με τον πιο επίσημο τρόπο, οι συμφωνίες, αντί να διευθετήσουν εκκρεμότητες, κινδυνεύουν να καταστούν σημεία τριβής στις σχέσεις των δύο χωρών. Ούτε η ελληνική Βουλή έχει βεβαίως κυρώσει τις συμφωνίες ακόμη, όμως στην Αλβανία έχουν καταστεί, ειδικά εκείνη για τα σύνορα, αντικείμενο σφοδρής κομματικής διαμάχης, γεγονός που δεν αφήνει αδιάφορη την Αθήνα.

Η σοσιαλιστική αντιπολίτευση και οι σύμμαχοί της εκδήλωσαν εκ των υστέρων υπόνοιες ότι οι Ελληνες τους έκλεψαν στη χάραξη της θαλάσσιας οριογραμμής και προσέφυγαν στο συνταγματικό δικαστήριο εναντίον της συμφωνίας. Ταυτοχρόνως, μερίδα του πολιτικού συστήματος και της πνευματικής ελίτ θεωρεί ότι η παρουσία νεκροταφείων στην Κλεισούρα και τους Βουλιαράτες υποδηλώνει ελληνικές βλέψεις στην Αλβανία και βάλλει κατά της συμφωνίας.

Στο ίδιο μήκος κύματος κάποια ΜΜΕ των Τιράνων, που τροφοδοτούν την κοινή γνώμη με σενάρια συνωμοσίας των Ελλήνων. Θα περίμενε κανείς ότι η ατμόσφαιρα καχυποψίας που επί μισό και πλέον αιώνα συσσώρευσε γκρίζα σύννεφα στον «μοιρασμένο ουρανό» των δύο γειτόνων έχει διαλυθεί.

Η αλήθεια είναι ότι μετά την κατάρρευση του καθεστώτος Χότζα έγιναν πράγματα και από τις δύο πλευρές που έσπρωξαν τις ελληνοαλβανικές σχέσεις στο χείλος του γκρεμού. Δικοί μας ακραίοι εθνικιστικοί κύκλοι και υψηλών πατριωτικών τόνων επίδοξοι ηγέτες -ανάμεσά τους κάποιοι που σήμερα διεκδικούν κορυφαίους ρόλους στην πολιτική ζωή- ονειρεύονταν αλλαγές του συνοριακού status και ενίσχυσαν λογικές και πρακτικές που ερέθιζαν και έδιναν τροφή στον αλβανικό εθνικισμό. Αυτός ξεσπούσε στην ελληνική μειονότητα, ασκώντας εις βάρος των Βορειοηπειρωτών άγρια τρομοκρατία, με απώτερο σκοπό την εθνική εκκαθάριση του νότου και εν πολλοίς το πέτυχε, αξιοποιώντας με τον καλύτερο γι’ αυτόν τρόπο τα λάθη της Αθήνας.

Φαίνεται ότι τα ταμπού δεν έχουν ξεπεραστεί, μολονότι οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών είναι άριστες και οι όποιες ιστορικές διεκδικήσεις καθίστανται άνευ νοήματος, δεδομένου ότι στο -σύντομο ελπίζω- μέλλον οι δύο γείτονες θα είναι μέλη της Ε.Ε. και τα σύνορα θα πέσουν.

Το άσχημο είναι ότι εν υπνώσει προκαταλήψεις και εθνικές φοβίες εξάπτονται, ειδικά στην Αλβανία, με μοναδική ευκολία από κόμματα και πολιτικούς για εσωτερική κατανάλωση, γεγονός που κάθε άλλο παρά ενισχύει την εικόνα της χώρας στην Ευρώπη.