Τα Βαλκάνια στο άρμα των ΗΠΑ

"Ethnos", Balkan Analysis, 6/10/2007

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΔΕΛΑΣΤΙΚ

Στη Σόφια ο Μπους θα σηματοδοτήσει με την παρουσία του την υπαγωγή στην αμερικανική επιρροή των δύο πρώην σοσιαλιστικών χωρών της Μαύρης Θάλασσας - της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας. Η εγκατάσταση εκεί συστήματος αμερικανικών στρατιωτικών βάσεων υπογραμμίζει την έναρξη της νέας εποχής.
Ο Μπους θα επισκεπτόταν και τη Ρουμανία, οι ηγέτες της οποίας μιλούν δημοσίως για «στρατηγικό τρίγωνο Ουάσιγκτον - Λονδίνου - Βουκουρεστίου», αν η κατάσταση στο Βουκουρέστι δεν ήταν πολιτικά ρευστή λόγω της σφοδρής σύγκρουσης του προέδρου της Δημοκρατίας Τραϊάν Μπασέσκου και του πρωθυπουργού Καλίν Ποπέσκου Ταριτσεάνου, που κατέληξε σε απόπειρα κοινοβουλευτικής καθαίρεσης του πρώτου και θριαμβευτική επικράτησή του σε δημοψήφισμα.
ΕπικυριαρχίαΗ ουσία είναι ότι για πρώτη φορά στην ιστορία, τα Βαλκάνια περνούν κάτω από τον ολοκληρωτικό έλεγχο των Ηνωμένων Πολιτειών.
Επί αιώνες, στην περιοχή αυτή κυριαρχούσε η επιρροή της Ρωσίας, σε αντιπαράθεση με εκείνη της Τουρκίας. Κατά το μεγαλύτερο μέρος του 20ού αιώνα, με τη συγκρότηση της Γιουγκοσλαβίας μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και ιδίως μετά τη συγκρότηση του «σοσιαλιστικού στρατοπέδου», η πολιτική κυριαρχία της Μόσχας στα Βαλκάνια ήταν συντριπτική με μοναδικό προγεφύρωμα επιρροής της Δύσης την Ελλάδα και τη «γωνίτσα» της Ευρωπαϊκής Τουρκίας. Η κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού» και η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας άλλαξαν τα πάντα στα Βαλκάνια.
Οι Αμερικανοί προσωρινά ενίσχυσαν τη Σερβία (περίπου στο διάστημα 1992 - 1995), προκειμένου να αποτελέσει ανάχωμα στην επέκταση της γερμανικής επιρροής προς Νότο. Τότε ήταν που η Ουάσιγκτον αναγόρευσε ξαφνικά τον «χασάπη» Μιλόσεβιτς σε «υπεύθυνο πολιτικό ηγέτη» και έκαναν τη συμφωνία του Ντέιτον για τη Βοσνία.
Στη συνέχεια, πραγματοποιώντας τη στρατιωτική επέμβαση στη Βοσνία, και μετατρέποντάς τη σε αμερικανονατοϊκό προτεκτοράτο, και στη συνέχεια την επίθεση για την απόσπαση του Κοσόβου από το Βελιγράδι, οι Αμερικανοί συνέτριψαν τη Σερβία και σηματοδότησαν την έναρξη ταχείας αμερικανοποίησης των Βαλκανίων.
Με την περιθωριοποίηση της Σερβίας και την ένταξη στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ της Βουλγαρίας, η οποία ήταν ανέκαθεν η πιο ρωσόφιλη χώρα των Βαλκανίων (σε βαθμό που επί Σοβιετικής Ενωσης είχε συζητηθεί ακόμη και το ενδεχόμενο ένταξής της στην ΕΣΣΔ!), η ρωσική επιρροή στα Βαλκάνια σχεδόν εκμηδενίστηκε.
Μοναδικό απομεινάρι ρωσικής επιρροής απέμεινε η Σερβία, με καταλύτη το πρόβλημα του Κοσόβου. Και στο Βελιγράδι όμως η κυβέρνηση που συγκροτήθηκε είναι πολύ πιο επιρρεπής στην αμερικανική παρά στη ρωσική επιρροή.
Μόνο προσφάτως επιχειρεί ο Πούτιν να αναστηλώσει κάπως τη ρωσική επιρροή στα Βαλκάνια, χρησιμοποιώντας και την πλήρη ενεργειακή εξάρτηση των χωρών της περιοχής από τη Μόσχα, ενισχύοντας την επαναδραστηριοποίηση των φιλορωσικών πολιτικών δυνάμεων και στηρίζοντας αποφασιστικά τη Σερβία στο θέμα του Κοσόβου.
Το αλβανικό ζήτημαΜε τη χρησιμοποίηση του Κοσόβου ως προσχήματος για τη στρατιωτική επέμβαση των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στα Βαλκάνια, το αλβανικό πρόβλημα προσέλαβε νέες διαστάσεις.
Αναμφισβήτητα υφίσταται ζήτημα αλβανικής εθνικής ολοκλήρωσης. Σχεδόν οι μισοί Αλβανοί ζουν αυτή τη στιγμή εκτός των συνόρων της Αλβανίας, σε γειτονικές περιοχές άλλων χωρών - στο Κόσοβο της Σερβίας και στο Τέτοβο της πΓΔΜ. Είτε μας αρέσει είτε όχι, λογικό είναι αυτοί οι αλβανικοί πληθυσμοί να επιθυμούν την ενσωμάτωσή τους στην Αλβανία, όταν το επιτρέψουν οι συνθήκες.
Η Αλβανία δεν μπορεί παρά να είναι μια δύναμη που επιδιώκει επαναχάραξη των συνόρων, ώστε να συμπεριληφθούν στα όρια του αλβανικού κράτους όλοι οι αλβανικοί πληθυσμοί. Το χειρότερο όμως είναι ότι η πλήρης στήριξη της Ουάσιγκτον στον αλβανικό αλυτρωτισμό στο Κόσοβο και κυρίως η χρήση στρατιωτικής βίας εκ μέρους των ΗΠΑ για την επίτευξη της ανεξαρτητοποίησης του Κοσόβου ως μοχλού ενίσχυσης της αμερικανικής επικυριαρχίας στα Βαλκάνια, δημιουργούν ένα εξαιρετικά επικίνδυνο πλαίσιο.
Τόσο η Αλβανία και οι Αλβανοί του Κοσόβου από τη μια μεριά όσο και οι Σλαβομακεδόνες της πΓΔΜ από την άλλη, αλλά έμμεσα και οι Αλβανοί του θνησιγενούς κράτους των Σκοπίων, ενθαρρύνονται από την αμερικανική πολιτική να προσφεύγουν στη βία και να χρησιμοποιούν επιθετικές μεθόδους για την επίτευξη στόχων εθνικής ολοκλήρωσης.
Ετσι όμως δημιουργείται μια εκτεταμένη ζώνη αστάθειας στα βόρεια σύνορα της χώρας, με μόνιμες εστίες έντασης. Ο περαιτέρω ακρωτηριασμός της Σερβίας ή ένας μελλοντικός διαμελισμός της πΓΔΜ κάθε άλλο παρά καθησυχαστικές εξελίξεις αποτελούν, αποδεικνύοντας ταυτόχρονα ότι η αμερικανική επικυριαρχία στα Βαλκάνια κατά κανέναν τρόπο δεν συμβάλλει στην ειρήνευσή τους - εντελώς το αντίθετο.
Θριαμβευτική αναμένεται η επίσκεψη του προέδρου των ΗΠΑ, Τζορτζ Μπους, σήμερα στην Αλβανία και αύριο στη Βουλγαρία. Στα Τίρανα θα συναντηθεί όχι μόνο με τους ηγέτες της Αλβανίας, αλλά και εκείνους της Κροατίας και της ΠΓΔΜ. Με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, ο Μπους θα γνωστοποιήσει και δημοσίως την απόφαση της Ουάσιγκτον να εντάξει σύντομα και τις τρεις αυτές χώρες στο υπό αδιαμφισβήτητη αμερικανική ηγεμονία ΝΑΤΟ. Τόσο σύντομα που πιθανότατα η επισημοποίηση της απόφασης αυτής να γίνει κατά τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι, τον Απρίλιο του 2008.
Ο άξονας Αθήνας - Κρεμλίνου στο νέο σκηνικόΗ «αμερικανοποίηση» των Βαλκανίων, η απόπειρα αναστήλωσης της ρωσικής επιρροής στην περιοχή και οι συνέπειες της διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας υπαγορεύουν την ανάγκη αναπροσαρμογών στην ελληνική εξωτερική πολιτική.
Πρώτα πρώτα οφείλουμε να αντιληφθούμε ότι από πολιτική σκοπιά τα Βαλκάνια σχεδόν... δεν υφίστανται πλέον! Η Σλοβενία, η Κροατία και η μισή Βοσνία επιδιώκουν να ενταχθούν στην άμεση γερμανική επιρροή, θεωρώντας εαυτές ως κεντροευρωπαϊκές χώρες. Το ίδιο επιθυμεί και η Ρουμανία, η οποία δεν θέλει να χαρακτηρίζεται βαλκανική χώρα και υπό το πρίσμα ενός φαιδρού μεγαλοϊδεατισμού νομίζει ότι μπορεί να αποτελέσει ισότιμο εταίρο της... Ουάσιγκτον και του Λονδίνου.
Σοβαρότατη, αρνητική, για την Ελλάδα, εξέλιξη αποτελεί και η δραματική υποβάθμιση του πολιτικού ρόλου της Σερβίας.
Περίκλειστο χωρίς πρόσβαση στη θάλασσα, ταπεινωμένο στρατιωτικά και ηθικά, με εξωνημένη πολιτική ηγεσία, το σερβικό κράτος αποτελεί πλέον σκιά του εαυτού του.
Μια ρεαλιστική βαλκανική πολιτική της Αθήνας δεν μπορεί να συνεχίσει να δίνει το ίδιο βάρος στη Σερβία. Προς το παρόν πάντως, η Αθήνα, το Βελιγράδι και το Βουκουρέστι (η Ρουμανία έχει 1.700.000 Ούγγρους στην Τρανσυλβανία) δρουν κατά ανάλογο τρόπο στο θέμα του Κοσόβου. Ευνόητο είναι πως η συμμαχία αυτή δεν μπορεί παρά να διαρκέσει μόνο όσο διαρκεί η αντίσταση του Βελιγραδίου στο ζήτημα του Κοσόβου καθώς καμιά χώρα δεν μπορεί να εμφανιστεί... «σερβικότερη» της Σερβίας.
Πολύ μονιμότερα χαρακτηριστικά όμως πρέπει να έχει η προσπάθεια της Αθήνας να αξιοποιεί τις δυνατότητες που προσφέρει η προσπάθεια της Ρωσίας να επανέλθει πολιτικά στα Βαλκάνια.
Η Μόσχα αποτελεί τον μοναδικό ισχυρό παράγοντα, του οποίου τα συμφέροντα εξυπηρετούνται από την ανάσχεση της επέκτασης της επιρροής της Τουρκίας στα Βαλκάνια. Αντιθέτως, τόσο οι ΗΠΑ όσο και η ΕΕ δεν έχουν κρύψει ποτέ τη στρατηγική προτίμησή τους προς την Τουρκία σε σχέση με τη χώρα μας.
Πέρα από την απευθείας ζημιά που κάνει αυτή η στάση των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ και της ΕΕ σε καίρια ζητήματα των ελληνοτουρκικών σχέσεων, έχει επιπλέον «παράπλευρη απώλεια» ότι όσο περισσότερο ενισχύονται οι δεσμοί των βαλκανικών χωρών με τις ΗΠΑ τόσο περισσότερο αναπροσαρμόζουν την πολιτική τους σε πιο φιλοτουρκική βάση.
Ετσι, ακόμη και η τόσο φιλική προς την Ελλάδα Βουλγαρία έχει καταντήσει να συμπεριλαμβάνει σχεδόν μονίμως την τουρκική μειονότητα ως κυβερνητικό εταίρο, υπό το κράτος ασφυκτικών αμερικανικών πιέσεων.
Αν συνυπολογίσει κανείς την αυξημένη τουρκική επιρροή στην Αλβανία, την πΓΔΜ και τη μη σερβική Βοσνία, γίνεται ευκολότερα κατανοητό πόσο αναγκαίο είναι για την Αθήνα να αξιοποιήσει κάθε δυνατότητα που γεννά η βαλκανική πολιτική της Μόσχας.